در دنیای کنونی با رشد و توسعه تکنولوژی، هر حرفه و کسب و کاری نیاز به فضایی برای ارائه کالاها و خدمات خود در بستر اینترنت دارد. ای‌کامرس (e-commerce) جهان مستقلی از آنچه که در جهان حقیقی وجود دارد، است؛ بنابراین کسب اطلاعات درست، تحقیق و بررسی همه جوانب این حوزه لازمه ورود به این جهان وسیع و شگفت‌انگیز است.
بدون شک کسب و کارهای مختلف در نهایت به دنیای وب ورود خواهند کرد و در نهایت تمام آنها اینترنتی خواهد شد؛ بنابراین شروع کار در این حوزه و برآورده شدن اهداف کسب و کار شما قطعاً مستلزم فراگیری دانش لازم است. اهمیت این امر به قدری است که کتاب‌های بی‌شماری در این زمینه نگاشته شده و رشته دانشگاهی آن سال‌هاست در دانشگاه‌ها تدریس میشود.
منظور از خرید و فروش الکترونیکی توسط پلتفرمهای آنلاین و اینکه این شیوه چه نوع تجارتی است؟ مواردی است که در این مقاله سعی کرده‌ایم به آنها اشاره کنیم. قبل از آن با مفهوم تجارت الکترونیک، تاریخچه، ابعاد و انواع آن بیشتر آشنا خواهیم شد.
تجارت الکترونیک چیست؟
تجارت الکترونیک (e-commerce) عبارت است از مبادله اطلاعات تجاری در رابطه با فروش یا خدمات در بستر فضای الکترونیکی و اینترنتی. در واقع به روشهای تجارت از طریق راهکارهای الکترونیکی برای خرید و فروش اینترنتی، تجارت آنلاین گفته میشود.
میتوان گفت این مدل کسبوکار همان فروش اینترنتی است که در آن خرید و فروش محصولات در بستر اینترنت و به وسیله ابزارهایی مثل لپ‌تاپ، تبلت، موبایل و... انجام میشود. در این صورت شبکه‌های اینترنتی واسطه بین تولیدکننده و مصرفکننده هستند. خرید اینترنتی و آنلاین در دنیای وب همواره یکی از محبوب‌ترین روشهای تجارت در سرتاسر جهان محسوب میشود.
تاریخچه و نحوه پیدایش تجارت الکترونیک
برای آسان‌تر شدن مبادلات اقتصادی در اواخر 1970 میلادی، این شیوه از تجارت به وجود آمد. از این سازوکار برای تبادل الکترونیکی اطلاعات و انتقال الکترونیکی دارایی‌ها استفاده می‌شد.
در ابتدای پیدایش کسب‌وکارهای آنلاین، صاحبان کسب و کارها از این امکان فقط به عنوان اطلاع‌رسانی ساده تجاری استفاده می‌کردند و محصولات خود را در این فضا معرفی می‌کردند که بعد، از آن طریق موفق به فروش الکترونیکی محصولات خود شدند. تقاضای بخش‌های خصوصی و عمومی برای تعاملات تجاری الکترونیکی به منظور کسب رضایت مشتری و سرعت توسعه کسب و کارها، نیاز به تجارت آنلاین را شکل داد.
قبل از به وجود آمدن این حوزه در اوایل سال‌های دهه نود، شبکه‌های کامپیوتری با ارتباطات مشخص استاندارد شده و محدود برای تبادل اطلاعات بین یکدیگر ایجاد شد. در واقع این یک روش مبادله الکترونیکی داده نام داشت که امروزه به اصطلاح، آن را با نام ای‌کامرس می‌شناسیم. از جمله مهم‌ترین شبکه‌ها که به این تبادل دست زدند در دهه 1960 تبادل تحقیقاتی بود که بین واحدهای نظامی در وزارت دفاع آمریکا شکل گرفت.
با گذشت زمان و سیر زمانی و پیشرفت تکنولوژی و همچنین به وجود آمدن ابزارهای ذخیره و پردازش داده‌ها، از سال 1991 تاکنون فروش آنلاین به روش امروزی شروع به کار کرده و از آن موقع مردم با نام تجارت الکترونیک به عنوان بستری برای تبادلات تجاری، خرید کالا و پرداخت الکترونیکی از طریق کارت‌های اعتباری آشنا شدند و پس از آن رقابتی تنگاتنگ بین شرکتها و کسب و کارها به وجود آمد که این موضوع منجر به تغییر و توسعه روزافزون این فناوری شده است؛ به‌طوری که امروزه پروژه تجارت اجتماعی که یک نوع تجارت گفتگو محور است به صورت آنلاین در حال انجام است.
مفاهیم پایه در کسبوکار آنلاین
برای ورود به دنیای فروش آنلاین و راهاندازی یک کسب و کار اینترنتی، ضروری است که با مفاهیم پایه این حوزه آشنا شوید. این مفاهیم به شما کمک می‌کند تا راحت‌تر مسیر خود را سپری کنید و در مراحل مختلف با اصطلاحاتی که توسط طراحان و تیم فنی استفاده میشود غریبه نباشید و همگام با آنها پیش بروید. در ادامه با برخی از این مفاهیم کلیدی آشنا می‌شوید.
وب سایت
وب سایت همان محیطی است که شما محصولات و خدمات خود را در آن در معرض دید مشتریانتان قرار می‌دهید. وب سایت در واقع همان فروشگاه شما است که در آن بسته به نوع محصول و خدمتی که عرضه می‌کنید مخاطبان خاص خود را پیدا کرده و فعالیت تجاری آنلاین ��ود را در آن آغاز می‌کنید.
سبد خرید
در هر سایت فروشگاهی قسمتی به عنوان سبد خرید وجود دارد که مشتریان پس از انتخاب کالاهای مورد نظر خود، آنها را در این سبد قرار داده و پس از اتمام انتخاب، هزینه اقلام موجود در سبد را پرداخت کرده و در نهایت کالاهای انتخابی برایشان ارسال می‌گردد.
درگاه پرداخت
پس از اینکه مشتریان محصول مورد نظر خود را انتخاب نمودند به قسمت سبد خرید وارد شده و گزینه پرداخت را انتخاب می‌نمایند. در این هنگام وارد بخشی به نام درگاه پرداخت شده و در آنجا با وارد کردن مشخصات کارت بانکی خود نسبت به پرداخت خرید کالای مورد نظر خود اقدام می‌کنند.
سئو
برای اینکه فروشگاه آنلاین شما فروش خوبی داشته باشد باید از سئوی مناسبی برخوردار باشد. بهینه‌سازی سئوی سایت از موارد مهم یک کسب و کار اینترنتی محسوب میشود؛ زیرا هرچه قدر سایت شما جذاب باشد و محصولات باکیفیتی ارائه کنید، اگر لینک آن در صفحات اولیه گوگل قرار نگیرد توسط کاربران دیده نخواهد شد و بازدید خوبی نیز نخواهد داشت.
بهینه‌سازی موتورهای جستجو
مهم‌ترین عامل در بحث بهینه‌سازی سئو، بهینه‌سازی برای موتورهای جستجو است. موتورهای جستجوی گوگل مانند یک خزنده، لینک‌های بسیار زیادی را بررسی و آنالیز کرده و طبق قواعد خود آنها را رتبه‌بندی می‌کنند و در نتیجه اگر شرایط مورد نظر گوگل را داشته باشند و از قوانین آن پیروی کرده باشند در صفحات اولیه دیده خواهند شد.
بلاگ
هر وب سایت بسته به نوع فعالیت خود و محصول یا خدمتی که ارائه می‌دهد برای ارتقاء اطلاعات و دانش مشتریان خود و همچنین پاسخ به سؤالات احتمالی آنان از مقاله یا بلاگ استفاده می‌کند. مقاله‌ها یا بلاگ‌ها علاوه بر اینکه دانش مشتریان را افزایش می‌دهند باعث بهینه‌تر شدن سئوی سایت خواهند شد. موتورهای جستجوی گوگل همواره سایتی را در نتایج اولیه نشان خواهند داد که کامل‌ترین پاسخ را برای کاربران ارائه دهد و طبیعتاً سایت‌هایی که بخشی به نام بلاگ دارند به این هدف گوگل نزدیک‌تر خواهند بود.
سؤالات متداول
بخش سؤالات متداول در هر سایتی به اصلی‌ترین و مهم‌ترین سؤالات کاربران پاسخ می‌دهد. این قسمت از آن جهت برای گوگل اهمیت دارد که به سؤالات اساسی کاربران پاسخ داده خواهد شد و این سایت‌ها کاربران را به هدفشان نزدیک‌تر خواهند کرد. وجود بخش سؤالات متداول به سئوی آنها بسیار کمک خواهد کرد.
URL
URL همان قسمت آدرس سایت است، قسمتی که نام فروشگاه شما در آن قرار می‌گیرد. یک URL کوتاه و معنادار مطابق با کسب و کار شما یا صفحه مورد نظر کاربر می‌تواند بسیار به دیده شدن صفحه و افزایش ترافیک سایت کمک کند. راحتی تایپ و سرچ عبارت URL توسط کاربران برای گوگل بسیار حائز اهمیت است.
سرور
سرورها به سیستم‌هایی گفته میشود که سرویس‌ها و خدمات خاصی را به سیستم‌های دیگر ارائه می‌دهند. یک کامپیوتر خانگی را در نظر بگیرید در صورتی که سیستم‌های دیگر به این کامپیوتر متصل باشند این کامپیوتر یک سرور محسوب میشود با این تفاوت که سرورها همیشه به شبکه جهانی اینترنت متصل هستند و از لحاظ سخت‌افزاری بسیار قدرتمند بوده و کاربران همیشه به اطلاعات سایت‌هایی که به سرور متصل هستند دسترسی خواهند داشت.
هاست
هاست در واقع فضایی است که کدهای نوشته شده برای یک وب سایت را در خود قرار داده و میزبانی می‌کند. کدهای مربوط به محتوای سایت در فضای هاست یا همان فضای میزبان ذخیره و نگه‌داری میشود و به وسیله مرورگرها برای ما قابل درک و مشاهده خواهد بود. به عبارت دیگر سرورها این فضا را به تولیدکنندگان وب‌سایت‌ها اجاره می‌دهند و آنها هم می‌توانند تمام داده‌ها و اطلاعات خود را در آن ذخیره کنند.
پنل مدیریت
هر سایتی برای اداره و گرداندن آن نیاز به یک پنل مدیریتی دارد که در آن به مدیر سایت این امکان داده میشود که مطالبی را که می‌خواهد به سایت خود اضافه کند و یا مطالب اضافی را از آن حذف نماید. به این ترتیب مدیر هر کسب و کاری با در دست داشتن این مکان به راحتی فروشگاه آنلاین خود را مدیریت می‌کند.
رتبه سایت
رتبه سایت همان چیزی است که تمام صاحبان کسب و کارهای آنلاین بر سر آن رقابت تنگاتنگ دارند. گوگل برای اینکه سایتی را در رتبه‌های بالای خود قرار دهد موارد زیادی را می‌سنجد تا بهترین سایت را بسته به نیاز کاربران در صفحه اول خود قرار داده و همواره به نیاز کاربران خود پاسخ مثبت داده باشد. قطعاً سایتی که در صفحات اولیه گوگل قرار دارد از لحاظ کیفیت جایگاه بالاتری نسبت به سایر سایت‌ها خواهد داشت.
مزایای تجارت الکترونیک
از جمله مزایای فروش آنلاین برای صاحبان کسب و کارها میتوان به موارد مهم زیر اشاره کرد:
- کاهش هزینههای مبادلاتی؛
- افزایش کارایی؛
- دسترسی بهتر و بیشتر به اطلاعات؛
- ارتباط نزدیک بین تولیدکننده و مصرفکننده؛
- کاهش محدودیت ورود به بازارهای مختلف؛
- افزایش رقابت بین کسب و کارها؛
- نزدیک‌تر شدن روابط تجاری کشورها و کاهش هزینهها؛
- بالا رفتن سطح رفاه عمومی؛
- رشد تجارت و توسعه اقتصادی در سطح وسیع؛
- کاهش ترددها و شلوغی‌های بی‌مورد و اتلاف وقت و انرژی در بازارها؛
- حذف دلالان و واسطه‌ها در فرایند خرید و فروش.
معایب تجارت الکترونیک
از جمله معایب این حوزه برای کسب و کارها میتوان به موارد زیر اشاره کرد:
- امن نبودن محیط کسب و کار بنا به دلایل فنی مانند نداشتن گواهینامه SSL
- عدم اطمینان از کیفیت کالا
- تأخیر در دریافت کالا در بعضی موارد
- وجود هزینههای پنهان در هنگام محاسبه کالا
- ناامن بودن خرید در مواقعی که از اینترنت رایگان استفاده میشود.
انواع تجارت الکترونیک
در دسته‌بندی‌های فروش آنلاین بسته به نوع معاملاتی که بین طرفین انجام میشود حالت‌های مختلفی ایجاد میشود، معرفی انواع این مدل کسبوکار به لحاظ عملکرد به شرح زیر است:
کسبوکار با کسبوکار (B2B)
تجارت B2B در حقیقت مبادله الکترونیکی بین یک کسب و کار با کسب و کار دیگر است. تبادلات الکترونیکی بین شرکت‌های مختلف از این نوع محسوب میشود؛ به طور مثال لوازم و قطعات ساخت خودرو توسط یک شرکت در اختیار سازندگان آن قرار می‌گیرد.
کسبوکار با مشتری (B2C)
تجارت B2C هرگونه تبادل الکترونیکی بین کسب و کارها و مشتری را شامل میشود. بسیاری از تبادلات الکترونیکی که روزانه انجام میشود از این نوع است؛ مانند خرید از سایت دیجی‌کالا و...
مشتری با کسبوکار (C2B)
در تجارت C2B مشتری پروژه خود را در اختیار شرکتها یا کسب و کارها قرار می‌دهد. به طور مثال یک شخص طرح یا پروژه‌ای را به شرکتها ارائه می‌دهد. در این شرایط شرکت‌های گوناگون به صورت آنلاین در یک مناقصه برای خرید این پروژه شرکت می‌کنند و آن شخص با توجه به قیمت‌های پیشنهادی یکی از آن شرکتها را برای معامله انتخاب می‌کند.
مشتری با مشتری (C2C)
تجارت C2C در واقع فرایند معامله اینترنتی بین دو طرف است که هر دوی آنها مصرفکننده و افرادی عادی هستند؛ معامله‌هایی که در اپلیکشن‌هایی نظیر دیوار، شیپور و... انجام میشود از این نوع هستند.
دولت با مشتری (G2C)
داد و ستدی که بین دولت یک کشور با مردم (مشتری) آن کشور انجام میشود از این نوع تجارت آنلاین است؛ مانند تبادلات الکترونیکی نهادها و سازمان‌های دولتی با مردم.
دولت با دولت (G2G)
این نوع به معاملات تجاری گفته میشود که بین دولت‌ها انجام شود؛ مثل خرید و فروش نفت، صادرات و واردات و...
کسبوکار با دولت (B2G)
در این مدل، دولت نیازمند تبادل الکترونیکی و داد و ستد با کسب و کارهای موجود در کشور است؛ مانند تأمین تجهیزات سازمان آتش‌نشانی از سوی شرکت‌های واردکننده این تجهیزات توسط دولت.
در بالا اصلی‌ترین و پرکاربردترین انواع فروش آنلاین را بررسی کرده‌ایم. با مراجعه به گوگل و گریزی به سایت‌های مختلف و بررسی کسب و کارهای آنها می‌توانید تمام این مدل‌ها را در فضای وب مشاهده کنید تا به نمونه‌هایی از تجارت الکترونیک برخورد کنید و درک بهتری نسبت به انواع مدلهای آن داشته باشید.
ابعاد تجارت الکتر��نیک
سه بعد اصلی و حیاتی در این حوزه وجود دارد. با بررسی این ابعاد موقعیت یک کسب و کار برای ورود به دنیای دیجیتال و ارائه محصولات مشخص میشود.
این ابعاد عبارت‌اند از:
- نوع محصول؛
- فرایند فروش؛
- عامل تحویل یا واسطه.
چگونه وارد دنیای تجارت الکترونیک شویم؟
برای ورود به دنیای فروش آنلاین و ایجاد یک کسب و کار اینترنتی شاید نیاز به زمان زیادی نداشته باشیم و بتوانیم در مدت زمان کوتاهی مثلاً در طی یک روز، یک سایت فروشگاهی تأسیس کنیم. اما برای وارد شدن به یک کسب و کار پررونق و سودآور باید یک پروسه منطقی را طی کرد که آن هم نیازمند نظم و تحقیق و بررسی است.
انتخاب محصول
برای شروع کار ابتدا باید تصمیم بگیرید که چه محصولی را می‌خواهید بفروشید. مسلماً باید محصولی را انتخاب کنید که در آینده از طریق آن بتوانید به سودآوری برسید و کسب و کارتان را توسعه دهید. پس از اینکه محصول مورد نظر خود را انتخاب کردید باید ببینید که به چه صورت می‌توانید آن را تهیه کنید. روش‌هایی وجود دارد که با استفاده از آن می‌توانید با تولید کنندگان آن محصول ارتباط برقرار کنید و سفارشات مشتریان را به صورت مستقیم از تولیدکننده دریافت کرده و برای مشتری ارسال کنید. در این صورت شما دیگر نیاز به داشتن انبار و پرداخت هزینههای اضافی بابت اجاره و پر کردن آن ندارید.
تحقیق و برنامهریزی
بسته به نوع محصول انتخابی، مشخص میشود که در مورد چه جنبه‌هایی از آن محصول و تجارت باید تحقیق کنید و موضوع رقابت خود در بازار و استراتژی قیمت‌گذاری آن را بررسی کنید.
برند سازی
انتخاب نام برند قدم مهمی است؛ زیرا یک نام خوب و متناسب با کسب و کار تا حدود زیادی می‌تواند به پیشبرد تجارت شما کمک کند.
طراحی سایت
برای نحوه فروش محصول خود در دنیای دیجیتال نیاز به طراحی سایت فروشگاهی دارید. همان طور که پیش‌تر گفتیم برای این‌کار می‌توانید سایت اختصاصی خود را طراحی کنید و یا از سایت‌سازها و قالب‌های آماده و سیستم‌های مدیریت محتوا استفاده کنید. برای این منظور باید از قبل درباره اصول سئو و بهینه‌سازی سایت خود برای موتورهای جستجو مطالعه و تحقیق کنید تا کسب و کار خود را به خوبی شروع کنید.
کسب و کار اینترنتی خود را شروع کنید
بازاریابی بعد از راهاندازی کسبوکار آنلاین
در واقع کار اصلی شما تازه شروع میشود. تبلیغات برای محصول خود را باید جدی بگیرید و برای اینکه فروشگاه اینترنتی‌تان دیده شود و به نتیجه مطلوب برسید باید با رعایت اصول و قواعد تبلیغات تجاری برای برند خود بازاریابی کنید؛ زیرا همه آنچه گفته شد بدون تبلیغات و جذب مشتری به جایی نخواهد رسید. این‌کار را می‌توانید به افرادی که در این زمینه تجربه و مهارت دارند بسپارید.
تفاوت تجارت الکترونیکی با کسب و کار اینترنتی
معمولاً کسب و کار الکترونیکی تمام فعالیت‌های تجاری که در بستر اینترنت انجام میشود را پوشش می‌دهد. در واقع ای‌کامرس زیرمجموعه کسب و کار الکترونیکی محسوب میشود. میتوان گفت این دو حوزه مکمل یکدیگر هستند به گونه‌ای که تجارت الکترونیک یکی از اصلی‌ترین مؤلفه‌های کسب و کار الکترونیکی را تشکیل می‌دهد.
به عبارت ساده‌تر، فروش آنلاین به موارد خارجی یک کسب و کار اینترنتی مربوط میشود؛ اما کسب و کار الکترونیکی علاوه برآن به تمام موارد داخلی شرکتها و سازمان‌هایی که در حال فعالیت در فضای وب و اینترنت هستند، می‌پردازد.
این دو حوزه هیچ رقابتی با یکدیگر ندارند. در فروش آنلاین لزوماً باید بین دو طرف پولی رد و بدل شود تا به مفهوم تجارت برسیم؛ اما در کسب و کار آنلاین لزوماً جابجایی پولی نخواهیم داشت. به این ترتیب در یک فروشگاه اینترنتی حتماً نقل و انتقالاتی صورت خواهد گرفت که بخش زیادی از آن به صورت الکترونیکی انجام میشود.
خرید و فروش از طریق اینترنت که همان تجارت الکترونیک است در تمام دنیا فقط نیاز به اینترنت دارد در حالی که کسب و کار الکترونیکی می‌تواند از چیزی فراتر از اینترنت نیز استفاده کند؛ مانند اینترانت و اکسترانت.
به عبارت ساده‌تر بخش عمده کسب و کار الکترونیکی را با عنوان تجارت آنلاین بیان می‌کنند و ای‌کامرس همان وب سایت کسب و کار الکترونیکی است.
تجارت الکترونیک در ایران
تجارت آنلاین در ایران عمر زیادی ندارد و برای گسترش این امر نیاز به زیرساخت‌های فنی و ارتباطی گسترده‌تری دارد. از جمله این زیرساخت‌ها میتوان به گسترش امکانات سخت‌افزاری و گسترش دسترسی به اینترنت و کاهش هزینههای آن اشاره کرد.
همچنین تحویل کالا از دغدغه‌های مهم مصرفکنندگان است که معمولاً مشتریان زیادی با این موضوع دچار چالش‌هایی می‌شوند. به طور کلی سیاست‌های فروش آنلاین در ایران و زیرساخت‌های آن نیاز اساسی به بازنگری دارد. یکی از چالشهای این حوزه در ایران هزینه بالای برخی از کالاهای سایت‌های فروشگاهی نسبت به مشابه آن در بازار حقیقی است در این صورت مشتری ترجیح می‌دهد از فروشگاه‌ها و مغازه‌های فیزیکی برای خرید کالای مورد نظر خود استفاده کند.
خوشبختانه در سال‌های اخیر با توجه به پیشرفت تکنولوژی، پلتفرمهای بسیاری راهاندازی شدند که همین امر منجر به افزایش استفاده کاربران از فروشگاه‌های آنلاین شده است. همچنین با بروز بیماری کرونا و همه‌گیر شدن آن بسیاری از کسب و کارها به فعالیت اینترنتی روی آوردند که همین امر نقش بسیاری در گسترده شدن این امکان در سطح کشور و حتی جهان شده است.
سخن آخر درباره تجارت الکترونیک
آینده کسب‌وکارهای آنلاین با روند رو به رشد و توسعه آنها قابل حدس است. به تدریج این نوع از فعالیت‌ها جایگزین فروشگاه‌هایی خواهند شد که به صورت فیزیکی فعالیت می‌کنند؛ در نتیجه استفاده از فروش اینترنتی فراگیر شده و نیز باعث سودآوری و پیشرفت کسب و کارها خواهد شد.
البته با به وجود آمدن رقابت شدید بین برندهای مختلف در آینده، موفقیت از آنِ کسب و کارهایی خواهد بود که در روش تجارت خود از نوآوری و خلاقیت در کیفیت و ارائه محصول بهره می‌برند. در این مقاله درباره مهم‌ترین مزایای تجارت آنلاین، قانون و استراتژی فروشگاه‌ها و پلتفرمهای ای‌کامرس با شما صحبت کردیم، اگر قصد ورود به این دنیا را دارید می‌توانید با متخصصان ما در حوزه طراحی وب کانکت شده و از مشاوره و راهنمایی‌های آنها بهره‌مند شوید.
گروه آریو وب با سابقه درخشان خود در زمینه طراحی سایت فروشگاهی قطعاً می‌تواند همراه مطمئنی برای کسب و کار آنلاین شما در دنیای تجارت الکترونیک باشد. کسب و کار آنلاین شما سرمایه شماست و گروه آریو سعی می‌کند با حفظ این سرمایه، کسب و کارتان را به قله موفقیت برساند و در مدت زمان کمی سرمایه شما را توسعه ببخشد.